GEZENEREN

VAN KEDİSİ'NİN İZİNDE VAN'DA OLMAK..

Van yöresinde, Van halkı tarafından kediye '' Pişik '' deniyor. Van kedisini yerinde görmek için Van'a gittik. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van Kedisi Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde bu eşsiz kedi hakkında öğrendiklerimiz ve gördüklerimiz bizi sevindirdi.

Van Kedisinin eskiden yaz aylarını dağlarda, kış aylarını ise evde geçirdikleri söylenir. Bugün ise yaz aylarını Erek Dağı'nın sırtlarında avcılıkla geçiren ve kış aylarında evine dönen Van kedisine az rastlanıyor.

Yöre halkı tarafından; yere sürünecek kadar uzun-beyaz ipeksi kürklü, uzun vücut yapılı, kaplan yürüyüşlü, tilki kuyruğuna benzeyen uzun ve kabarık kuyruklu, değişik göz renkli (Diskromatopsi), zeki, çevik bir kedi olarak tarif edilen Van kedisinin temizliği, cana yakınlığı, oyunu çok sevmesi, sahibine bağlı oluşu, onu eşsiz hale getiren başlıca özellikler.

Van kedisini çekici kılan özelliklerden biride, onun gözlerinin rengi. Göz rengine göre Van kedileri üç gruba ayrılıyor.

- Her iki gözü mavi,

- Her iki gözü kehribar (Sarı renk ve tonları),

- Tek-göz (Diskromatopsi bir gözü mavi diğer gözü kehribar renkte olanlar)

Van Kedisi Araştırma Merkezi (YYÜ - Van Kedisi Evi) tatil günleri dahil 09.00 - 18.30 saatleri arası haftanın 7 günü iç ve dış mekanlarıyla ziyarete açık. Merkezin iki katlı binasından içeri girdiğimizde Van kedisi ile ilgili birçok bölüm olduğunu gördük. Daha içeride kedilerin sosyalleşme alanı karşımıza çıktı. Bu alandan yer altı kanalları ile diğer bölümlere de geçiyorlar.

Bu alanın içinde havuz dikkatimi çekti. Ancak kısa süre sonra öğrendim ki: bizim Van Kedimiz suyla oynamayı çok seven ve aynı zamanda yüzmekten keyif alan ayrıcalıklı bir tür.. Van Kedisi kendi isteğiyle suda yüzmeyi ve suyla oynamayı seven tek kedi türü olarak biliniyor.

Van Kedisi 1950'li yıllardan sonra Avrupalılar tarafından dünyaya tanıtılmaya çalışılmış ancak bu eşsiz güzellikteki özellikleri tam olarak tanıtılamamış.

Van kedilerinde, yeni doğan yavruların gözleri grimsi renkte oluyor. Yavru kedinin doğumdan 25 gün sonra göz renkleri farklılaşmaya başlar ve 40 gün sonra da göz renkleri netleşir.

İnsanlara duygusal olarak bağlanıyorlar. İnsanları sever ve sevmeye de doymuyorlar. Zekiler, oyuncular, eğitilmeleri kolay ve temizlik konusunda çok titizler. Irkın hastalık dispozisyonu bulunmuyor.

Van Kedisi insanlarla birlikte aile ortamı içinde yaşamayı seviyor. Eğer insanlarla ilişkisi yok ise ya da çok az ise vahşileşmeye başlıyorlar. Van Kedisi sevilmekten çok hoşlanıyor ve kendisine gösterilen sevgiye bağlılık ve sevgiyle karşılık veriyor. Sevgi istekleri özellikle gebelik döneminde daha fazla. Sahiplerine çok yakın davranıp çok seviyorlar. Yabancıları gördükleri zaman tepki göstererek , kaçıyorlar. Kendisini sevenlerin kucağına çıkıp okşayan elleri önce hafifçe ısırıp sonra yalayarak sevgi gösterisinde bulunup mırıldanıyorlar. Sahibinin, diğer kedi ve küçük çocukları sevmesini kıskanıyorlar.

Van Kedisi, yemeğin, sütün sıcak olup olmadığını ön ayağı ile kontrol ediyor ve yemek uygun sıcaklıkta ise yemeğini yer. Kavun, karpuz ve bazı meyveleri de yediği gözlemlenmiş. Verilen bilgilerle Van Kedimize hayranlığın daha da artıyor..

Van Kedisinin kürkü kalın olmasına rağmen soğuktan etkileniyor ve titriyor. Kendi aralarında ve insanlarla haberleşmek için bir takım sesler çıkarıyorlar. Çıkardıkları bu sesler onların hissi durumları ile ilgili.. İhtiyaçlarına göre çıkardıkları seslerin yüksekliği ve frekansları değişiyor. Van Kedisi sabahleyin sahibiyle karşılaşmasında yüksek sesle miyavlayarak sevincini gösteriyor. Acıktığında mutfak kapısına doğru giderek, acıktığını belirtecek şekilde miyavlıyor. Yiyeceği verildiğinde yemeden önce sahibine sürünerek minnetini belirtiyor.

Tuvalet ihtiyacını duyduğun da, kapının önüne giderek miyavlayarak sahibinden kapısını açmasını ister, eğer kapının açılması gerekiyorsa kapı koluna uzanıp çekerek kapıyı açtığı da görülmüş. Yapılan incelemeler sırasında Van Kedisinin eğitime çok iyi cevap verdiği gözlenmiş. Kendisine öğretilenleri çok hızlı kavrıyor. Tuvalet ihtiyacı için bir yere konulan toprağın yerini hemen kavrayıp bunun dışında başka bir yeri kullanmadıkları tespit edilmiş.

Genelde Van Kedisi yavrularının iki kulağı arasında bir veya iki adet siyah nokta var. İki siyah nokta taşıyan yavruların çoğu tek göz oluyor. Ve bu siyah noktalar adeta Tek göz kedilerin mührü olarak tanımlanıyor.

Van Kedilerine ait ilk bilgilere Hitit mücevherlerinde ve mühürlerinde rastlanmış. Daha sonra Romalıların bu bölgeyi egemenlikleri altına alması ile (MS 75-387), Roma kalkanlarında ve bayraklarında Van kedisi resmedilmiş.

Bulunduğumuz bu güzel yer, ülkemizin kedisi için anlamlı çalışmalar yapıyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van Kedisi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü; Dünya Faunası içinde önemli bir yeri olan Van Kedisinin azalmakta olan neslini korumak, ıslah amaçlı bilimsel çalışmalar yapmak, saf formların üretilmesi ve çoğaltılmasını sağlamak, edinsel veya genetik özelliklerini ortaya çıkarmak, bu alanda araştırıcılar yetiştirmek, Van Kedilerinin dünya çapında tanıtılmasına katkı sağlayıp, bu genetik mirasa sahip çıkarak yörenin folklorik ve sosyo-ekonomik değerlerine katkıda bulunuyor.

Van Kedisi; 22.06.2006 tarihinde Resmi gazetede yayınlanan tebliğ ile bütün özellikleri ile milli ırk olarak tescillenmiş.

Kedi evinin bazı kuralları var.. Hiçbir şekilde kedi evine dışarıdan Van Kedisi alınmıyor.

Van Kedisi Araştırma Merkezinde kedileri beslemek, içerisine girip taramak ve sevmek imkanı var. Grup ziyaretlerinde, kedi evini ziyaret etmek isteyen kurum ve okulların randevu almaları gerekiyor.

Van Kedisi Araştırma Merkezi, bir kedi bakım evi değil. Van Kedileri ile ilgili araştırma yapan, orijinalliklerini korumaya çalışan ve orijinal Van Kedilerinin bulunduğu bir yer. Bu nedenle dışarıdan bakıma muhtaç kedi de alınmıyor..

Van Kedisi yavruları 2-3 aylık iken isimlerini öğrenmekteler. Fakat bu öğrenmenin ismi öğrenmeden çok tanıdığı bir ses tonuna bağlı algılama olduğu düşünülmektedir.

Van Kedilerinin erkeklerinin vücut ağırlığı yaklaşık 3600 gr, dişilerinin ise 2900 gr.

Van Kedisi bir batında dört adet yavru doğuruyor. Yavruların gözleri doğumdan sonra 10. günde açılıyor. Anne kedi yeni doğan yavrularını yalayarak temizliyor ve hemen emzirmeye başlıyor. Doğum yaptığı yeri emniyetli bulmaz ise en kısa zamanda daha emniyetli bir yer bulup, yavrularını buraya taşıyor.

Anne yavrularını çok az yalnız bırakır ve sadece ihtiyaçlarını karşılamak için yavrularından uzaklaşır. Henüz gözleri açılmayan yavrular annelerinin kokusundan başka kokuya tepki göstererek korunmaya çalışıyorlar.

Yavru kardeşler arasında çoğu kez süt kavgası oluyor. Kardeşler arasında oyun oynama yaygın. Oyun, yavruların gelişiminde önemli bir etken. Oyun anne tarafından kontrol altında tutuluyor ve anne, yavrularına yaşamaları için nasıl davranmaları gerektiğini öğretiyor.

Eğer yavru tek kalırsa annesi ile annesi de yoksa başka tür hayvanlarla bile oynamak istiyor.

Van Kedisinin avcılık özellikleri de çok üstün. Ev içinde ve dışında fare, kertenkele, kuş, sinek ve küçük böcekleri avlayıp yiyorlar. Ancak bizim Van kedimiz ev dışında iç içe yaşadıkları kümes hayvanlarına saldırmıyorlar.

Sevimli, cana yakın, zeki, çevik, sadık, güzel ve ilgi çekici görünümlü Van Kedisi neslinin azalmaması ve melezleşmesinin önlenmesi için çalışma yapan ve çaba gösteren böyle bir merkezden güzel duygularla ayrılıyoruz.