MATTHEYS KÖŞKÜ... BORNOVA'NIN GÜZELLİKLERİ...   (İZMİR)

Bornova'nın hem tarihi hem mimarisiyle öne çıkan köşklerinden biri olan Mattheys Köşkü uzun restorasyon sürecinden sonra açıldı. İki asırlık köşkü, aslına sadık kalınarak restore edilerek İzmir'e yeni bir sanat ve deneyim merkezi kazandıran Arkas, Arkas Sanat Bornova Arkas Halı Koleksiyonu'nu '' 16. -19. Yüzyıl Anadolu Halıları ''  sergisiyle sanatseverlerle buluşturdu. Yıllardır Bornova'da önünden geçtiğimiz, yüksek dış duvarları ardındaki dünyayı merak ettiğimiz Mattheys Köşkü'nün anlamlı açılış gününde oradaydık.Tarihinde Atatürk'ü ağırlayan, o dönemki ev sahibi Hortense Wood'un kendi deyimiyle cumhuriyetin geleceğinin konuşulduğu Mattheys Köşkü, Cumhuriyet'in 100. yılında yeniden hayat buldu. Arkas'ın '' Geçmişimizi Hatırlamak '' vizyonuyla kapılarını yeniden açtı.

Bornova'da yüksek duvarlı köşklere rastlıyoruz. Özenli bahçeler, Bornova köşklerinde en az yapının kendisi kadar önemliydi. Köşklerin ana giriş kapıları '' prestij kapıları '' olarak adlandırılıyordu. Mattheys Köşkü'nün de bu noktada en belirgin özelliği, mor salkımlı leylak çiçekleriyle sarıp sarmalanan, güzelliğiyle ünlü kemerli ana giriş kapısıydı.

İşte bu kapıdan girdik...

Bahçe kapısından girildiğinde köşke doğru iki yanı ağaçlı bir yol uzanıyor.

Köşk bahçesinin simgesi haline gelen servi ağaçlarına atfen köşkün giriş yolu alle şeklinde servi ağaçlarıyla yeniden oluşturulmuş.

Bahçenin simgesel ağaçlarından olan Çınar ağacı ve pek çok ağacın korunmasına özen gösterilmiş. Restorasyon çalışmalarıyla birlikte köşkün bahçesi de peyzaj düzenlemesiyle yenilenmiş.

Mattheys Bahçelerin de günümüze kadar ulaşmış; Mattheys Köşkü, Aliberti Köşkü, Bardisbanian Köşkü, Charlton Whittall Köşkü, Paterson Köşkü, De Andria Köşkü, Edward Whittall Köşkü, Belhomme Köşkü ve Pierre Pagy Köşkü, seramik sanatçısı Verda Sipahi'nin uzun soluklu ve detaylı çalışmasıyla oluşan Minyatür Bornova Köşkleri temalı bahçede gezdik.

Bernard Arkas : '' Köşkün restorasyonu uzun seneler sürdü. Yukarıdaki sergi bölümünün yanı sıra bahçe, ahır ve sarnıç bölümlerinin de Bornova'nın geçmişini anımsatan ve bütününü temsil eden bir alan haline gelmesini istedik. Köşkü ziyaret eden insanların Bornova hakkında bir fikri olsun istedik. Çocukluğumuzda boş zamanlarımızda Küçükpark'ta mini golf oynardık. O günlerin nostaljisiyle Bornova Köşkleri temalı bir mini golf parkuru oluşturduk. '' diyor.

Mattheys Köşkü'nün geniş bahçe alanının hemen her köşesinde, farklı zorluk derecelerinde dokuz parkurlu mini golf sahası beni de oyuna davet ediyor...

Bu özenli çalışmalarla birlikte Mattheys Köşkü, 240 yıl öncesinde olduğu gibi ihtişamlı günlerine geri dönmüş.

Köşkün içerisinde bulunan Arkas Sanat Bornova'da, özellikle Batı Anadolu halıcılığının dünyaya tanıtılmasındaki katkılarını aktarmak amacıyla Arkas Halı Koleksiyonu'ndan birbirinden değerli halılardan oluşan bir seçki sergileniyor.

Dünyanın sayılı koleksiyonları arasında yer alan Arkas Koleksiyonu'ndan değerlenen seçkide, Batı ve Orta Anadolu'da, Uşak, Çanakkale, Bergama, Konya, Karapınar, Gördes, Akhisar, Kula, Milas yörelerinde 16. ve 19. yüzyıllar arasında üretilmiş Anadolu Halıları bir araya geliyor. 

Bu özel seçki, bu değerli kültür mirasının Arkas Halı Koleksiyonu'ndaki önemli örneklerini bir araya getirerek korumayı, tanıtmayı ve gelecek nesillere aktarmayı amaçlıyor.

Lucien Arkas : '' Bu ev 1700 'lü yılların evi. Bu evin tarihi benim de bir parçam, ben burada büyüdüm. Bu köşk çok önemli bir köşk, son sahibinin andaçlarında bu evde Atatürk'ün kaldığını biliyoruz. Bu tarihi köşkler gibi halı sanatı da unutulmaya yüz tutmuş. Biz bu unutulmaya başlayan sanatı ve tarihi-kültürel değerleri yaşatmaya çalışıyoruz. Halı benim için büyük bir tutku ve bu topraklara ait çok önemli bir kültürel değer. Ailemden kalma halıları 90'lı yılların başından bu yana aldığım antika halılarla zenginleştirdim.'' diye anlatmış çocukluğunda oynadığı, havuzunda yüzdüğü bu köşkü ve halılara olan tutkusunu..

Restorasyon çalışmalarına 2015 yılında başlanmış ve Arkas'ın tüm mimari restorasyon çalışmalarını yürüten mimar Niko Filidis tarafından yürütülmüş. Gerek kullanılan malzemeler gerekse ayrıntılarla evin orijinal hali yakalanmaya çalışılmış.

Bizans, Selçuklu, Timur ve Safevi unsurlarının Anadolu'nun yerel gelenekleriyle eşsiz bir harmanı olan el halıları, Anadolu kültür mirasının en önemli unsurlarından biri.

Özel atölyelerde dokunan bu muhteşem Anadolu halıları, Osmanlı saraylarında kullanılmış ya da Ulu Camiler için sipariş edilmiş, aynı zamanda Batı'da da beğeni kazanarak büyük rağbet görmüş, prestij ve zenginlik sembolü olarak batılı sanatçıların resimlerinde de yer almış.

Özellikle Uşak ve çevresinde üretilen halılar deniz yoluyla Smyrna (günümüzde İzmir) limanı üzerinden Avrupa'ya ulaşmış.

Bir Memluk halısı'nın önündeyiz... Memluk halıları, 1250'den, Mısır, Suriye ve Filistin'e hükmeden Memluk Devleti'nin Osmanlı Devleti'ne 1517'deki yenilgisine kadar olan dönemde, muhtemelen Kahire atölyelerinde dokunmuşlar. Genellikle cairini veya cagiarini olarak anılan bu halılar, 15. yüzyılın ikinci yarısında İtalya'da bilinen ve beğenilen halılar arasında yer almışlar. Memluk halılarının, tam veya parça halinde yaklaşık 120 örneği günümüze ulaşmış.

Arkas Sanat Bornova'da sergilenen ; Uşak bölgesinden Holbein, Bellini, Lotto, yıldızlı Uşak, madalyonlu Uşak, Transilvanya halıları olarak bilinen sütunlu ve mihraplı seccadeler, Gördes, Bergama, Çanakkale, Konya, Milas, Akhisar yörelerine ait 75 adet halı arasında gördüklerimizden çok etkilenerek gezdik.

Köşkün odaları arasında gezerken her bir halının önünde durup tarifsiz bir göz ziyafetinin tadına varıyoruz.

Köşk, eski görkemli günlerine dönüşün mutluluğunu yaşarken, halıların da benzer bir geri dönüş yaşama umudunu güçlendiriyor gibi...

Halı engin ama kaynakları az bir konu. Arkas Sanat Mattheys Köşkü aynı zamanda; Halı araştırmalarına kaynak oluşturmak, teşvik etmek, bu önemli sanatı tanıtmak, sevdirmek, insanların ilgi duymasını sağlamak amacını hedeflemiş.

Oluşturulan atölye alanları, dev ekranlı gösterim salonu, halı sanatıyla ilgili her detay çok güzel sergilenmiş ve güzel görüntüler oluşturuyor.

Mattheys Köşkü, Bornova'da 1780 yılında John Maltass tarafından yazlık olarak yapılmış. Köşkün eski sahiplerinden kadın hakları savunucusu, şair, yazar, ressam ve bir Atatürk hayranı olan ''Hortense Wood'' Mustafa Kemal Atatürk cephedeyken onunla mektuplaşır ve 16 Eylül 1922'de kendisini Mattheys Köşkü'nde ağırlar.

Hortense günlüğünde o günü şöyle anlatıyor : '' Muhteşem birlikleri mükemmel bir disiplinle şehre yürüdükten sonra şehre geldi. Hepsi ''lekesiz üniformaları'' içinde harika görünüyordu ve atları bile çok iyi durumda görünüyordu. Atatürk daha sonra Bournabat evini karargah olarak kullandı. Kemal Paşa, İsmet Paşa ve diğer generaller ve ünlü Türk hanımı Halide Edip Hanım ile birlikte evimize geliyor. Onları teslim aldım ve Kemal'i tanımaktan duyduğum memnuniyeti dile getirdim, çok beğendim. Benimle çeyrek saatlik bir konuşmadan sonra Kemal, diğer beş kişiyle birlikte cevabı müttefiklerle tartışmak için yukarı çıktı. İmparatorluğun kaderi yatak odamın kapısının hemen dışında tartışılıyordu.. ''

Mattheys Köşkü; Bahçesindeki ağaçlar, kuşlardan oluşan orkestranın seslendirdiği bitmeyen bir senfoniyle salınıyor. Kirlenen renkler içinde birinciliği beyaz kaparken tertemiz kalan yeşilin tüm tonlarıyla hükümranlık sürdüğü İzmir'in bahçelerinden biri.

Arka bahçedeki ahır bölgesi Arkas Holding ve Ege Bölgesi'ndeki kurumsal şirketlerin toplanıp eğitim ve toplantı yapabilecekleri ve belirli aralıklarla konuşmacıların bir araya gelerek kültürel bir ortam yaratacağı, toplantı odalarının bulunduğu esnek bir yapıya dönüştürülmüş.

Lezzetleri ile güzel zamanlar geçirilebilecek, sevimli ve sıcak kafeler oluşturulmuş, 

Cennet gibi bir bahçede gezintiye çıkın ve çevrenizin ruhunuza işlemesine izin verin.

İzmir'deyseniz şanslısınız. Bornova'daki bu Cennet benzeri yerde uzun uzun zaman geçirip bir tatlı huzur alabilirsiniz. Değilseniz de mutlaka İzmir'e yolunuzu düşürün. Tarihin sanatla buluştuğu bu güzel yerde huzuru kendinize hediye edin...